فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 1، بهار 98 ، شماره پی در پی 43

بررسی و تحلیل کارکردهای تمثیل در شعر کودک و نوجوان (دهۀ شصت تا هشتاد)

صفحه (163 - 180)
محمدکاظم کهدویی (نویسنده مسئول)، مهدیه اسلامیت ، سید محمود الهام بخش
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 97

چکیده
تمثیل اندیشه های دشوار و مفاهیم انتزاعی را در بستر روایت و با شخصیّتهای انسانی، حیوانی، گیاهی و جمادی، برای کودک و نوجوان قابل درک میسازد. این شیوۀ بیان غیر مستقیم، با روساخت روایی و ژرف ساخت فکری خود ساختاری دو وجهی به روایت میبخشد که ضمن تقویت قوه تخیّل کودک و نوجوان، راه دشوار تعلیم را برای آنها هموارتر مینماید. دسته بندی و تحلیل کارکردهای تمثیل در شعر کودک و نوجوان، با روش توصیفی - تحلیلی، هدف اصلی این پژوهش است که در چهار محورتبیین شده: تسهیل آموزش ارزشهای اخلاقی در قالب سرگرم کننده داستانهای منظوم تمثیلی، بیان و اثبات مفاهیم دینی با استفاده از قدرت استدلالی و اقناعی تمثیل، بیان غیرمستقیم مسائل اجتماعی و همچنین ارائه تصویری ملموس از مفاهیم عرفانی و اندیشه های هستی مدارانه. تمثیلهای به کار رفته در شعر سرایندگان منتخب حوزه کودک و نوجوان سه دهه شصت، هفتاد و هشتاد را در بر می گیرد

کلمات کلیدی
کارکرد تمثیل , شعر کودک و نوجوان , تمثیل داستانی , دهه های شصت , هفتاد و هشتاد

• از این باغ شرقی. سلاجقه، پروین. (1385). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• اساس الاقتباس. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1326). تصحیح مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
• اسرارالبلاغه. جرجانی، عبدالقاهر. (1370). ترجمه جلیل تجلیل. تهران: دانشگاه تهران. 4- بابا آمد نان آورد. رحماندوست، مصطفی. (1378). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• «بررسی تحلیلی سیر نقد ادبیات کودک و نوجوان در ایران با نگاهی آسیب شناسانه به قالبهای نقد». حجوانی، مهدی. (1389). مجله مطالعات ادبیّات کودک، سال اول، شماره اول، صص75-99.
• بزرگراه. شعبان نژاد، افسانه. (1386). تهران: توکا.
• بنیادهای ادبیات کودک. پولادی، کمال. (1384). تهران: کانون پرورش فکری کودک و نوجوان.
• بیان. شمیسا، سیروس. (1390). تهران: میترا.
• پشت این پنجره ها. رحماندوست، مصطفی. (1367). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• پرنده و فال. لطف الله، داوود. (1382). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• پرواز سخت لاک پشت. کشاورز، ناصر. (1383). تهران: افق.
• پروانه در باران. ابراهیمی، جعفر. (1374). تهران: نشر زلال.
• «تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن». شیری، قهرمان. (1389). فصلنامه کاوش نامه. سال یازدهم. شماره 20. صص33-54.
• «تمثیل، ماهیت، اقسام، کارکرد». فتوحی، محمود. (1383). مجله دانشکده ادبیّات وعلوم انسانی، سال12و13، شماره47-49، صص141-177.
• چشمه نور. رحماندوست، مصطفی. (1363). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• حکایتهای حیوانات در ادب فارسی. تقوی، محمد. (1376). تهران: روزنه.
• خرگوش و جنگ شیرها. کشاورز، ناصر. (1383). تهران: افق.
• دلائل الاعجاز فی القرآن(ترجمه فارسی). جرجانی، عبدالقاهر. ترجمه و تحشیه: سید محمد رادمنش. (1368). مشهد: آستان قدس رضوی.
• دوستی کلاغ و کبوتر. ابراهیمی، جعفر. (1367). تهران: مؤسسه اطلاعات.
• رتوریک. ارسطو. (1371). ترجمه پرخیده ملکی. تهران: اقبال.
• رشد و شخصیت کودک. ماسن، پاول هنری و دیگران. (1368). ترجمه مهشید یاسایی. تهران: مرکز.
• رمز و داستانهای رمزی. پورنامداریان، تقی. (1375). تهران: علمی و فرهنگی.
• سگی بود، جنگلی بود. رحماندوست، مصطفی. (1375). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
• سیب و پرنده. ابراهیمی، جعفر. (1382). تهران.
• شعر العجم. شبلی نعمانی. (1363). ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی. تهران: دنیای کتاب.
• صندلیها خسته اند. مزینانی، محمد کاظم. (1386). تهران: منادی تربیت.
• صور خیال در شعر فارسی. شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1366). تهران: آگاه.
• طوقی کبوترها و دام. کشاورز، ناصر. (1384). تهران: افق.
• غنچه های شعر. ابراهیمی، جعفر. (1365). تهران: کتابهای شکوفه.
• کاربردهای افسون. بتلهایم، برونو، ترجمه دکتر کاظم شیوا رضوی. (1389). تهران: دستان.
• کلاغی و کلاغی بود. کشاورز، ناصر. (1384). تهران: افق.
• کوچه های آبی. رحماندوست، مصطفی. ( 1369). تهران: انتشارات قلم.
• لانه ما همین جاست. شعبان نژاد، افسانه. (1381). تهران: زیتون.
• لباس عید گنجشک. رحماندوست، مصطفی. (1389). تهران: انتشارات حوا.
• ماست و خروس و کدخدا. رحماندوست، مصطفی. (1376). تهران: محراب قلم.
• مترسک عاشق بود. ملکی، بیوک. (1389). تهران: افق.
• مثل چشمه مثل رود. امین پور، قیصر. (1368). تهران: سروش.
• موش دم بریده. رحماندوست، مصطفی. (1389). تهران: حوا.
• مهربانتر از نسیم. الماسی، مهدی. (1378). تهران: قو.
• میوه هایشان سلام. سایه هایشان نسیم. کشاورز، ناصر. (1377). تهران: قدیانی.
• نیلوفر چه می خواست. مزینانی، محمد کاظم. (1380). تهران: منادی تربیت.
• یاد لبخندهایتان هستم. سپاهی یونسی، عباسعلی. (1379). تهران: قو.
• A Dictionary of Literary Terms. Shaw, Harry. (1972). New York.